Sau gần 20 năm Việt Nam phê chuẩn Công ước Khung về Kiểm soát thuốc lá của Tổ chức Y tế thế giới (11/2004),ạiViệtNamgiáthuốcláđangquárẻtrongkhisữalạiquáđắ dù thực hiện nhiều giải pháp nhưng một thực tế hiện nay là bất chấp lạm phát, trượt giá... trong khi các sản phẩm cần thiết như thực phẩm gia tăng thì giá thuốc lá tại Việt Nam đang ngày càng rẻ đi. 

Một trong những nguyên nhân được các chuyên gia chỉ ra tại Hội thảo Cung cấp thông tin cho cơ quan báo chí về tác hại của thuốc lá và biện pháp kiểm soát tiêu dùng do Bộ Thông tin và Truyền thông (TT&TT) tổ chức sáng 13/8, đó là thuế thuốc lá tại Việt Nam quá thấp.

Giá thuốc lá của Việt Nam đang ở mức thấp nhất thế giới

Chia sẻ tại hội thảo, Tiến sỹ Angela Pratt, Trưởng đại diện Tổ chức Y tế Thế giới tại Việt Nam cho biết, thuốc lá rất có hại cho sức khỏe và gây nên hơn 8 triệu ca tử vong mỗi năm trên toàn thế giới. Tại Việt Nam, mỗi năm có tới hàng chục nghìn ca tử vong do thuốc lá, và những ca tử vong này đều có thể phòng ngừa được.

“Việt Nam đã đạt được một số tiến bộ trong cuộc chiến chống tác hại của thuốc lá trong một thập kỷ qua. Tuy nhiên, với xu hướng hiện tại, chúng ta sẽ không đạt được mục tiêu của Chiến lược quốc gia về phòng, chống tác hại của thuốc lá là giảm tỷ lệ hút thuốc lá ở nam giới xuống dưới 36% vào năm 2030”, bà Angela đánh giá.

Số liệu đưa ra bởi Tổng cục Thống kê gần đây cho thấy mức tiêu thụ thuốc lá tại Việt Nam đang bắt đầu tăng trở lại. Từ năm 2022 đến năm 2023, tổng sản lượng sản xuất đã tăng hơn 10%.

“Chúng ta cần hành động mạnh mẽ hơn để giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá ở Việt Nam và bảo vệ sức khỏe và cuộc sống của người dân. Một trong những thách thức lớn nhất mà chúng ta đang phải đối mặt là thực trạng giá thuốc lá rất rẻ ở Việt Nam. Trong những năm vừa qua, thuốc lá ngày càng trở nên phù hợp với túi tiền của người dân hơn bởi giá của nó vẫn được giữ nguyên, trong khi thu nhập lại tăng. Đây là điều chúng ta cần thay đổi. Tăng thuế thuốc lá là cách nhanh và hiệu quả nhất để đạt được mục tiêu này”, bà Angela đề xuất.

Theo đại diện WHO tại Việt Nam, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt, được công bố để lấy ý kiến vào tháng 6/2024. Luật được đề xuất là một bước đi đúng hướng. Nhưng theo bà Angela, chỉ điều này thì vẫn chưa đủ để đạt được mục tiêu giảm tỷ lệ hút thuốc của Chiến lược quốc gia.

“Với Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt trong quá trình sửa đổi, WHO tin rằng Việt Nam đang có một cơ hội đặc biệt để hướng tới mục tiêu cao hơn và đạt được nhiều lợi ích hơn nữa tới sức khỏe của người dân”, bà Angela nhấn mạnh.

Việt Nam đứng thứ 3 ASEAN về tỷ lệ nam giới trưởng thành hút thuốc lá

Bà Trần Thị Nhị Thủy, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ TT&TT cũng cho biết, tại Việt Nam, mặc dù chúng ta đã có rất nhiều nỗ lực và đạt được kết quả ban đầu trong công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá nhưng Việt Nam vẫn là 1 trong 15 quốc gia có tỷ lệ nam giới trưởng thành hút thuốc lá nhiều nhất trên thế giới và đứng thứ 3 trong khu vực ASEAN.

Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Thông tin và Truyền thông Trần Thị Nhị Thủy thông tin, đứng trước những tác hại về sức khỏe, tổn thất về kinh tế do việc hút thuốc lá gây ra đối với các cá nhân, gia đình, xã hội và môi trường, ngay trong Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội đã nhấn mạnh vấn đề tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với các hàng hóa có hại cho sức khỏe như đồ uống có cồn, có ga, thuốc lá để hạn chế tiêu dùng.

Tại Nghị quyết số 129/2024/QH15 về Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2025, điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) được đưa vào chương trình và sẽ trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 8 vào tháng 10.2024, thông qua tại Kỳ họp thứ 9 vào tháng 5/2025.

Theo Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ TT&TT, từ nay đến khi Quốc hội khai mạc và cho ý kiến lần đầu về dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) là cơ hội để chúng ta đưa ra những thông tin đầy đủ, khoa học về tác hại của thuốc lá cũng như tác dụng của việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá, góp phần kiểm soát hành vi hút thuốc lá, bảo vệ sức khỏe của người dân, gia đình, xã hội và môi trường.

“Tác động của việc sử dụng chính sách thuế tiêu thụ đặc biệt đến nhận thức và hành vi tiêu dùng thuốc lá có thể thấy trên một số khía cạnh. Tăng thuế đối với các sản phẩm thuốc lá sẽ làm bán lẻ tăng, ngăn cản người tiêu dùng mua thuốc lá. Giá thành cao cũng đặc biệt hiệu quả trong việc ngăn chặn thanh thiếu niên và những người có thu nhập thấp bắt đầu hoặc tiếp tục hút thuốc lá”, bà Thủy nhấn mạnh.

Cũng theo Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Thông tin và Truyền thông Trần Thị Nhị Thủy, hiện nay, theo đánh giá của các chuyên gia, mức thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá trong dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) còn thấp, sự tác động để kiểm soát tốt hơn người tiêu dùng cho mặt hàng thuốc lá, góp phần bảo vệ sức khỏe của người dân chưa đạt như kỳ vọng.

“Việc hiểu rõ và truyền tải tích cực, đầy đủ thông tin có cơ sở tin cậy cho báo chí sẽ là một nguồn thông tin để các đại biểu Quốc hội có những thảo luận, ý kiến xác đáng đối với Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) trong thời gian tới”, bà Thủy bày tỏ.